Gevallen op de grond? Tetanus voor je wond!

AUWWWW voordat je het weet lig je op je snufferd of hangt er ineens een hond in je been. Nee dit is mij, even afkloppen, gelukkig nog niet overkomen, maar helaas zie ik het wel steeds vaker voorbij komen op social media. Hardlopers (maar ook fietsers) die lelijk ten val zijn gekomen en/of door een hond zijn gebeten. Zelf ben ik wel ooit een keer door een hond gebeten, maar toen was ik heel klein en kwam ik te dicht bij de voerbak terwijl die aan het eten was. Maar als we aan het hardlopen zijn zou dat daar niks mee te maken moeten hebben toch? Ziet de hond ons als een lekker hapje of is het iets anders? En dan het vallen? Zijn we onhandiger geworden of kijken we gewoon minder goed uit? Ik heb op al deze vragen geen antwoordt, maar wat ik wel vaak tegenkom is dat mensen niet weten wat ze moeten doen als ze zijn gevallen en/of gebeten. En laat ik daar nou wel een beetje verstand van te hebben als (bijna) spoedeisende hulp verpleegkundige. Tijd voor een kort ‘EHBO blogje’.

Het allerbelangrijkste bij wonden door straatvuil (of een beet) is uitspoelen van de wond en tetanus. En dan heb ik het bij tetanus niet alleen over de grote gapende wonden, maar ook al over van die lullige kleine schaafwondjes. Want een wondje is een wondje en waar straatvuil in zit kan gaan ontsteken of nog erger je kan tetanus krijgen. Maar wat is nou eigenlijk tetanus?

Tetanus wordt veroorzaakt door de bacterie Clostridium tetani. Deze bacterie komt dus het lichaam binnen via een wond waar bijvoorbeeld straatvuil (direct of indirect door een beet van een beest met straatvuil in de mond) in is gekomen. Je kan het zelfs al oplopen door een lullig prikje van een doornstruik in de tuin. Het is niet overdraagbaar van mens op mens, maar dus wel via beest op mens of via straat op mens. De tetanusbacterie maakt gifstoffen aan die ernstige spierkrampen kunnen veroorzaken. Zo erg dat je er slikklachten of zelfs ademhalingsproblemen van kan krijgen. Je lijf kan ook dusdanig gaan verkrampen dat je helemaal krom trekt als een hoepel, met alle gevolgen van dien. Niet echt fijn dus. De tijd tussen besmetting en de eerste verschijnselen is meestal 3-21 dagen, maar kan zelfs een paar maanden zijn. Hoe kleiner de wond, hoe langer het duurt voordat het zich uit.

Maar wanneer moet je nou een tetanus injectie halen? Daar heeft het RIVM een heel mooi schema voor gemaakt. Ben je jonger dan 20 jaar en heb je het volledige rijksvaccinatieprogramma doorlopen, dan ben je sowieso nog beschermd. Ben je bijvoorbeeld 35 jaar en ben je korter dan 10 jaar geleden nog naar een land op vakantie geweest waarvoor je een DTP injectie moest hebben dan heb je ook geluk, dan ben je ook nog voldoende beschermd. Of ben je recent nog gevallen en heb je toen een tetanus injectie gehad, dan ben je in principe voor 10 jaar beschermd. Het is van belang om zo snel mogelijk een tetanus injectie te halen, maar mocht je twijfelen, je kan hem nog tot 3 weken na het ontstaan van de wond halen. Zelf zou ik dat niet doen, want hoe eerder hoe beter, zeker gezien de incubatietijd van 3 dagen. Hieronder staat het schema opgesteld door het RIVM. Het schema is natuurlijk een richtlijn, dus wil je het zeker weten vraag dan nog even advies bij je huisarts. 

Mocht je nou echt een lelijke jaap hebben opgelopen, die mogelijk gehecht moet worden moet dit binnen 8 uur gebeuren. Een ‘vieze’ wond zal nooit helemaal dicht gehecht worden, want anders kan het vuil er niet uit, maar wel dusdanig dicht dat het niet blijft bloeden.

Bij een beet van een hond (en of ander beest) moet je sowieso even contact opnemen met de huisarts, aangezien je in sommige gevallen zelfs een antibiotica kuurtje moet slikken.

Het klinkt misschien nu allemaal als ‘je moet dit, je moet dat’, maar zo bedoel ik het natuurlijk niet. Ik vind het gewoon belangrijk dat jullie allemaal gezond blijven en weer snel op de been zijn na een vervelende beet of val. Hoe je vallen en of bijten kan voorkomen, dat is natuurlijk lastig. Een hond kan je natuurlijk proberen te ontwijken als deze aangelijnd zit, maar loopt die los wordt het al lastig. Als je in het donker loopt, zorg dan dat je goede verlichting hebt waar je ook de omgeving mee kan zien (geloof mij, recent heb ik een hardloper op de SEH gehad die gevallen was tijdens het hardlopen in het donker zonder goed licht, gootje gemist, enkel kapot). Het zijn kleine simpele dingen net zoals uiteindelijk de tetanus injectie. Want een tetanus infectie wil je echt niet en in dit geval is voorkomen dus echt beter dan genezen.

Ik hoop dat jullie iets aan de info hebben, maar er zelf geen gebruik van hoeven te gaan maken 😉 . En dan nog een laatste tip… bij twijfel neem altijd even contact op met je huisarts (en in het weekend de huisartsenpost).